https://www.facebook.com/groups/265949567820569
नेवा: हाइकु ख्य:
[फेसबुक पुच: (ग्रुप) नेपाल संवत ११४० तछलागा दसमि (असार २ गते / जुन १६ तारिख) मंगलवा: न्ह्या:गु जुल]
नेवा: हाइकु ख्यलय छिस्करपिं सकलसित लसकुस फेसबुक ग्रुपय नेवा: भायया हाइकु व हाइकु लिसे स्वापू दुगु खँ व गतिविधि जक पोस्त #नेवा:_भासं व #देवनागरि_लिपिं जक तयादीत इनाप याना । नेवा: हाइकु विकास व प्रवर्धन या निंति थुगु फेसबुक ग्रुपया छुं कथंया योगदान दैगु भलसा कयाच्वना । हाइकु सहित्य जापानि शैलिया चिनाखँ (कविता) विधा ख: ।
१. हाइकुया चिहाकलं म्हसिका :
साधारणतया हाइकु न्या(५)ग:, न्हय(७)ग: व न्या(५)ग:, आख:या स्व(३)झ्व: अले झिंन्ह्यय(१७)ग: आख:यात हनां च्वैगु ख: । अथेसां गनं गनं चिना आख: व गवलें गवलें छ्ग: निग: आख:या च्वये/क्वये यात मिखा तिसिइगु अर्थात स्वभाविक तायेकेगु या: । अथे खयानं स्पस्तता ब्वयेगु निंतिं गनं झीगु चिनाखँ (कविता) स मनूया ब्वया मदयेक, प्रकृतिया वर्णन जुल वा ऋतु अर्थात प्राकृतिक हिलासु (परिवर्तन) यात कुलेगु यात धा:सा हाइकु धाइगु खनेदु ।
अप्पोयानां हाइकु प्राकृतिक हिलासु अर्थात ऋतुया संदर्भ, कुला (उल्लेख) व विम्व (संकेत) त ब्वया ज्यायेगु साहित्यिक विधायात हे धाइगु खनेदु, गुकियात जापानी भासं "किगो" धायेगु नं या । किगोलय अप्पोयानां अलंकार गुकिइ छुं नं बस्तु वा पदार्थया पलेसा उकिइया गुगुं कथंया बांलासु (गुण) पिब्वयात:गु खने दै । ई या हिलासुं, थौंकन्हे जापानी चिनाखँमि (कवि) पिसं हाइकु च्वयेगु पद्दति व सिद्धान्तय नं हिलासु अर्थात परिवर्तन यानाह:गु खनेदु ।
प्रारम्भिक कालया "होकु" साहित्यिक विधायात झिंखुगु (१६) गु शताब्दिया उतरार्धय रेन्गा व रेन्कु, मात्सुओ बाशोउ (१६४४-१६९४) व यशिमा ओनित्सुरा (१६९१-१७३८) पिसं छुं कथं हिलासु (परिमार्जन) ह:गु धाइ । अथेसां, आधुनिक साहित्य विधा अर्थात "होकु" यात "हाइकु" कथं नां ब्यूगु झिंगुंगु (१९) गु शताब्दिया लिपांगु ईलय जापानी च्वमि (लेखक) मासाओका शिकी (१८६७-१९०२) या कुतल्म जूगु धाइ ।
नेपा:या सन्दर्भय हाइकुस क्रिया तयेगु/मतयेगु, अनुप्रासया छ्यलाबुला (प्रयोग), किगोया छ्यला, आख:ग्व:या छ्यला, आदि स यक्कों नेपा:मि हाइकु च्वमिपिंके "हाइकु लेखन" या ज्ञान व परिपक्वताया म्ह्व खने दु धाइ । हाइकुया नियम व सिद्धान्त कथं, छ्झ्व: खँझ्व:यात त्यात्या अर्थात कुचाकुचा यानां चिनाखँ थें अर्थात ५/७/५ स्वझ्वलय ब्वथलां जक हाइकु जुइमखु धाइ ।
तर थौंया नीछगु (२१) गु शताब्दिइ वया झिंगुंगु (१९) गु शाताब्दिया नियम व सिद्धान्तयात निरन्तरता बियां ई या मागयात न्ह्याके फैगु अवस्था मदु, ई या हिलासु नं मनू व प्रकृतिया व्यवहार हिलावनिइ थें हाइकुया सिद्धान्त नं हिला वनेमा:गु थौं या आवश्यकता ख: । थुगु परिवर्तित सिद्धान्तयात नालावनेगु थौंया मू माग हे जुइमा: । अथेजुया ५/७/५ या मूलभुत सिद्धान्त नाला वनेगु व थुकिइ ब्वैगु निर्दिस्त अभिव्याक्तियात चिना मतयेगु हे उदारता जुइगु भलसा कया ।
सकभनं हाइकुया विधाय विग्रह व छा:गु खँग्व: अले बर्णात्मक खँग्व:त छ्यलेवले ग्यसुग्यंगु धाइमखु धाइ, अप्पोयानां थुकिइ विम्बात्मक खँग्व:त छ्यला: अभिव्यक्ति पिब्वयेमा: धाइ । थौंया परिवेशय थुकिइ हे जक तक्यनाच्वनेगु पायछि मजुइफु अर्थात थथे हे तक्यनां दिनाच्वनेगु जुलसा थुगु विधा न्हनां वनिइगु वा झीसं नाले मफैगु भय न्ह्याबलें दयाच्वनिइ । अथे जुया संभव जुत्तले हाइकु ज्यायेबले ऋतुबोधक, प्रकृतिपरक व ई या माग (समयसापेक्ष) विम्बया प्रतिकयात छ्यलबुला नापं न्ह्याकेफत धा:सा थ्व "हाइकु विधा" या मौलिकता ल्यंकातयेत छुं कथं योगदान झीगु दैगु भलसा कयाच्वना ।
२. सेन्यूया चिहाकलं म्हसिका
जापानी साहित्य हाइकुया मेगु रुप "सेन्यु" ख: । थुकिइ नं ५/७/५ आख:ग्व:या स्व(३)झ्व: अले झिंन्हय (१७) ग: आख: हे दै वा च्वै । हाइकुया विधाय मनुष्य, प्राणि, प्राकृतिक संरचना, आदिया विम्बात्मक बोधयात ब: (बल) बिइ सा सेन्यु विधा मानव जगत, समाज, संस्कार, कला, संगीत, संस्कृति, ज:ख:या परिवेस, यौवन, समा: (शृंगार), य:चास्वापू (यौनिक), आदियात ध्याचुलिं (ब्यंग्यात्मक) अभिब्वक्ति बिइत: अप्पो छ्यलिइगु खनेदु ।
नेवा: हाइकु ख्य:या तातुना
जापनी परिवेशया थपिं "हाइकु" व "सेन्यू" या विधायात नेपा: अझ नं नेवा: साहित्य ख्यलय भ्यलेपुंकेया निंतिं ई या हिलासुं लिना ह:थें मता: पहलं न्ह्यानावनेत परिमार्जन याये हे मा:गु आवश्यकताया बोध जुइगु स्वभाविक खत । उकिं थौंया ईलं ब्वनां ह:थें झीगु नेवा: ख्यलय थजा:गु चिहा:गु चिनाखँ यात "चि चिनाखँ" या रुप विसें बिस्कं बिस्कं विधा धयामच्वंसे छ्गु हे जक विधा "नेवा: हाइकु" हे जक धायेगु या:सा अ:पुइगु अले प्रचारात्मक नापं प्रवर्धनात्मक ज्या याना वनेत न्ह्याये अ:पुइगु भलसा कया ।
थुकथं गनं नं प्रत्युत्पादन जूगु साहित्यिक विधायात परिमार्जन यानां (गुलिसिनं स्यंका नं धायेफु) झीगु नेवा; खँग्वलं धायेगु ख:सा न्हूगु घासा, फुक्कं घासायात घल:मल: यानां न्हूकथंया घासा "क्वा:घासा" कथं स्वीकार यायेमा: थें ताया । थुकिइ अतिवाद वा नितान्त सिद्धान्तवाद कथं न्ह्यानाच्वनिइपिसं साहित्य विधायात "स्यंकल", "द्वंकल" वा य:य:थे यात नं धाये फै, गुकिइ विवाद व अन्तरसम्वाद या यक्वं लँपु व खँपु दै हे जुइ । थ्व लँपु त्व:ता:लि झी आधुनिक व परिवर्तनवाद यात नाला: नेवा: ख्यलय थुगु साहित्य विधायात थपू यायेगु कुतलं थ्व ज्याझ्व: न्ह्या:गु भा:पियेत इनाप ।
अझ नं नेवा: हाइकु ख्य: या विषय वस्तु स वाद/विवाद आदि इत्यादि दया हे च्वनिइ, बहस ब्याना हे च्वनिइतिनि निरन्तर, तर थुगु थासय "नेवा: हाइकु ख्य:" कथं बहस न्ह्याके बले मात्र थ्व थाय परिमार्जित हाइकु (नेवा: हाइकु ख्य:) यात फ्याना त:गु धयागु लुमंकेत: इनाप यानाच्वना । परिमार्जित हाइकुया पक्षधर मखुपिं अर्थात शुद्ध हाइकु/सेन्यु या मुक्कं हिमायति जुयादिइ पिसं थन बह्स न्ह्याकामदिइत: इनाप यासें अथे धेत्ताहा जुया पोस्त यायेगु वा बहस न्ह्याकेगु कुत: या:गु अनुभुति जुलसा, थुगु पुच: (ग्रुप) पाखें बन्देज तयेगु वा बर्जित यायेगु जुइगु सुचं नं थ्वहे खँझ्वलं बियागु जुल । भवतु सब्ब मंगलम !!!
नेवा: हाइकु ख्य:
[फेसबुक पुच: (ग्रुप) नेपाल संवत ११४० तछलागा दसमि (असार २ गते / जुन १६ तारिख) मंगलवा: न्ह्या:गु जुल]
नेवा: हाइकु ख्यलय छिस्करपिं सकलसित लसकुस फेसबुक ग्रुपय नेवा: भायया हाइकु व हाइकु लिसे स्वापू दुगु खँ व गतिविधि जक पोस्त #नेवा:_भासं व #देवनागरि_लिपिं जक तयादीत इनाप याना । नेवा: हाइकु विकास व प्रवर्धन या निंति थुगु फेसबुक ग्रुपया छुं कथंया योगदान दैगु भलसा कयाच्वना । हाइकु सहित्य जापानि शैलिया चिनाखँ (कविता) विधा ख: ।
१. हाइकुया चिहाकलं म्हसिका :
साधारणतया हाइकु न्या(५)ग:, न्हय(७)ग: व न्या(५)ग:, आख:या स्व(३)झ्व: अले झिंन्ह्यय(१७)ग: आख:यात हनां च्वैगु ख: । अथेसां गनं गनं चिना आख: व गवलें गवलें छ्ग: निग: आख:या च्वये/क्वये यात मिखा तिसिइगु अर्थात स्वभाविक तायेकेगु या: । अथे खयानं स्पस्तता ब्वयेगु निंतिं गनं झीगु चिनाखँ (कविता) स मनूया ब्वया मदयेक, प्रकृतिया वर्णन जुल वा ऋतु अर्थात प्राकृतिक हिलासु (परिवर्तन) यात कुलेगु यात धा:सा हाइकु धाइगु खनेदु ।
अप्पोयानां हाइकु प्राकृतिक हिलासु अर्थात ऋतुया संदर्भ, कुला (उल्लेख) व विम्व (संकेत) त ब्वया ज्यायेगु साहित्यिक विधायात हे धाइगु खनेदु, गुकियात जापानी भासं "किगो" धायेगु नं या । किगोलय अप्पोयानां अलंकार गुकिइ छुं नं बस्तु वा पदार्थया पलेसा उकिइया गुगुं कथंया बांलासु (गुण) पिब्वयात:गु खने दै । ई या हिलासुं, थौंकन्हे जापानी चिनाखँमि (कवि) पिसं हाइकु च्वयेगु पद्दति व सिद्धान्तय नं हिलासु अर्थात परिवर्तन यानाह:गु खनेदु ।
प्रारम्भिक कालया "होकु" साहित्यिक विधायात झिंखुगु (१६) गु शताब्दिया उतरार्धय रेन्गा व रेन्कु, मात्सुओ बाशोउ (१६४४-१६९४) व यशिमा ओनित्सुरा (१६९१-१७३८) पिसं छुं कथं हिलासु (परिमार्जन) ह:गु धाइ । अथेसां, आधुनिक साहित्य विधा अर्थात "होकु" यात "हाइकु" कथं नां ब्यूगु झिंगुंगु (१९) गु शताब्दिया लिपांगु ईलय जापानी च्वमि (लेखक) मासाओका शिकी (१८६७-१९०२) या कुतल्म जूगु धाइ ।
नेपा:या सन्दर्भय हाइकुस क्रिया तयेगु/मतयेगु, अनुप्रासया छ्यलाबुला (प्रयोग), किगोया छ्यला, आख:ग्व:या छ्यला, आदि स यक्कों नेपा:मि हाइकु च्वमिपिंके "हाइकु लेखन" या ज्ञान व परिपक्वताया म्ह्व खने दु धाइ । हाइकुया नियम व सिद्धान्त कथं, छ्झ्व: खँझ्व:यात त्यात्या अर्थात कुचाकुचा यानां चिनाखँ थें अर्थात ५/७/५ स्वझ्वलय ब्वथलां जक हाइकु जुइमखु धाइ ।
तर थौंया नीछगु (२१) गु शताब्दिइ वया झिंगुंगु (१९) गु शाताब्दिया नियम व सिद्धान्तयात निरन्तरता बियां ई या मागयात न्ह्याके फैगु अवस्था मदु, ई या हिलासु नं मनू व प्रकृतिया व्यवहार हिलावनिइ थें हाइकुया सिद्धान्त नं हिला वनेमा:गु थौं या आवश्यकता ख: । थुगु परिवर्तित सिद्धान्तयात नालावनेगु थौंया मू माग हे जुइमा: । अथेजुया ५/७/५ या मूलभुत सिद्धान्त नाला वनेगु व थुकिइ ब्वैगु निर्दिस्त अभिव्याक्तियात चिना मतयेगु हे उदारता जुइगु भलसा कया ।
सकभनं हाइकुया विधाय विग्रह व छा:गु खँग्व: अले बर्णात्मक खँग्व:त छ्यलेवले ग्यसुग्यंगु धाइमखु धाइ, अप्पोयानां थुकिइ विम्बात्मक खँग्व:त छ्यला: अभिव्यक्ति पिब्वयेमा: धाइ । थौंया परिवेशय थुकिइ हे जक तक्यनाच्वनेगु पायछि मजुइफु अर्थात थथे हे तक्यनां दिनाच्वनेगु जुलसा थुगु विधा न्हनां वनिइगु वा झीसं नाले मफैगु भय न्ह्याबलें दयाच्वनिइ । अथे जुया संभव जुत्तले हाइकु ज्यायेबले ऋतुबोधक, प्रकृतिपरक व ई या माग (समयसापेक्ष) विम्बया प्रतिकयात छ्यलबुला नापं न्ह्याकेफत धा:सा थ्व "हाइकु विधा" या मौलिकता ल्यंकातयेत छुं कथं योगदान झीगु दैगु भलसा कयाच्वना ।
२. सेन्यूया चिहाकलं म्हसिका
जापानी साहित्य हाइकुया मेगु रुप "सेन्यु" ख: । थुकिइ नं ५/७/५ आख:ग्व:या स्व(३)झ्व: अले झिंन्हय (१७) ग: आख: हे दै वा च्वै । हाइकुया विधाय मनुष्य, प्राणि, प्राकृतिक संरचना, आदिया विम्बात्मक बोधयात ब: (बल) बिइ सा सेन्यु विधा मानव जगत, समाज, संस्कार, कला, संगीत, संस्कृति, ज:ख:या परिवेस, यौवन, समा: (शृंगार), य:चास्वापू (यौनिक), आदियात ध्याचुलिं (ब्यंग्यात्मक) अभिब्वक्ति बिइत: अप्पो छ्यलिइगु खनेदु ।
नेवा: हाइकु ख्य:या तातुना
जापनी परिवेशया थपिं "हाइकु" व "सेन्यू" या विधायात नेपा: अझ नं नेवा: साहित्य ख्यलय भ्यलेपुंकेया निंतिं ई या हिलासुं लिना ह:थें मता: पहलं न्ह्यानावनेत परिमार्जन याये हे मा:गु आवश्यकताया बोध जुइगु स्वभाविक खत । उकिं थौंया ईलं ब्वनां ह:थें झीगु नेवा: ख्यलय थजा:गु चिहा:गु चिनाखँ यात "चि चिनाखँ" या रुप विसें बिस्कं बिस्कं विधा धयामच्वंसे छ्गु हे जक विधा "नेवा: हाइकु" हे जक धायेगु या:सा अ:पुइगु अले प्रचारात्मक नापं प्रवर्धनात्मक ज्या याना वनेत न्ह्याये अ:पुइगु भलसा कया ।
थुकथं गनं नं प्रत्युत्पादन जूगु साहित्यिक विधायात परिमार्जन यानां (गुलिसिनं स्यंका नं धायेफु) झीगु नेवा; खँग्वलं धायेगु ख:सा न्हूगु घासा, फुक्कं घासायात घल:मल: यानां न्हूकथंया घासा "क्वा:घासा" कथं स्वीकार यायेमा: थें ताया । थुकिइ अतिवाद वा नितान्त सिद्धान्तवाद कथं न्ह्यानाच्वनिइपिसं साहित्य विधायात "स्यंकल", "द्वंकल" वा य:य:थे यात नं धाये फै, गुकिइ विवाद व अन्तरसम्वाद या यक्वं लँपु व खँपु दै हे जुइ । थ्व लँपु त्व:ता:लि झी आधुनिक व परिवर्तनवाद यात नाला: नेवा: ख्यलय थुगु साहित्य विधायात थपू यायेगु कुतलं थ्व ज्याझ्व: न्ह्या:गु भा:पियेत इनाप ।
अझ नं नेवा: हाइकु ख्य: या विषय वस्तु स वाद/विवाद आदि इत्यादि दया हे च्वनिइ, बहस ब्याना हे च्वनिइतिनि निरन्तर, तर थुगु थासय "नेवा: हाइकु ख्य:" कथं बहस न्ह्याके बले मात्र थ्व थाय परिमार्जित हाइकु (नेवा: हाइकु ख्य:) यात फ्याना त:गु धयागु लुमंकेत: इनाप यानाच्वना । परिमार्जित हाइकुया पक्षधर मखुपिं अर्थात शुद्ध हाइकु/सेन्यु या मुक्कं हिमायति जुयादिइ पिसं थन बह्स न्ह्याकामदिइत: इनाप यासें अथे धेत्ताहा जुया पोस्त यायेगु वा बहस न्ह्याकेगु कुत: या:गु अनुभुति जुलसा, थुगु पुच: (ग्रुप) पाखें बन्देज तयेगु वा बर्जित यायेगु जुइगु सुचं नं थ्वहे खँझ्वलं बियागु जुल । भवतु सब्ब मंगलम !!!
No comments:
Post a Comment